Öğretim Tasarımı Blogu

ADDIE Modeli

ADDIE herhangi bir alanda yapılacak yenilik ve buluşları sistematize eden beş aşamalı bir süreçtir. ADDIE "bireylerin neyi öğrenmeye ihtiyaçları var" sorusu ile "bireylerin ihtiyaçları olan bilgiyi öğrendiler mi" noktası arasında geçen tüm süreçleri kapsar.
Addie modeline göre tasarım yapıldığında aşamalar şöyle gerçekleşir:
A Analiz et
D Planla(Tasarla)
D Geliştir
I Uygula
E Sonuçlar değerlendirilir.

Seels ve Glasgow Modeli

Seels ve Glasgow’un öğretim tasarımı modeli dört aşamadan meydana gelen on basamaklı bir öğretim tasarımı sürecidir.Bu aşamalar; problem, tasarım, geliştirme, uygulama ve değerlendirme aşamalarıdır.
Problem aşaması: Bu aşamada öncelikle hedefler belirlenir. Hedeflere uygun davranışlar ortaya konulur. Önkoşul davranışların neler olacağına karar verilir. Bu arada giriş davranışlarının hangileri olacağı ortaya konulmalıdır. Öğrencilerin motivasyon ve öğrenme biçimleri sistematik yaklaşım biçiminin ilk aşamasında yapılması gerekenlerdir.
Tasarım aşaması: Medya seçimi yapılır. Öğretim stratejileri , hedef ve ölçütler belirlenir. Yapılacak faaliyetler planlanır ve organize edilir. Hangi öğrenme etkinliklerini, materyallerini kullanarak hedeflere ulaşılacağına karar verilmelidir.
Geliştirme aşaması: Konuyla ilgili materyal geliştirilir ve yapılan bu materyal ile ilgili bir değerlendirme yapılır.
Uygulama ve değerlendirme aşaması: Değerlendirme aşamasında ise, hem süreç, hem de sonuç değerlendirilebilir. Değerlendirme öğretim programının denenmesi aşamasında yapıldığı gibi, uygulanması aşamasında da yapılmalıdır

Smith ve Ragan Modeli

The Smith and Ragan Modeli üç aşamaya sahiptir:

Analiz
Strateji
Değerlendirme

Bu üç aşama onların ID işlemini içine alan sekiz adımlık kavramsal bir çatı sağlamıştır. Onların sekiz adımının içine aldığı yaklaşımlar:
·Analizle öğrenme çevresi,
·Yeni başlayanların analizi,
·Analizle öğrenme görevi,
·Test maddeleri yazma,
·Eğitim stratejilerini tanımlama,
·Üretim eğitimi,
·Yönetimsel oluşturmacı değerlendirme
·Yeniden gözden geçirme eğitimidir.

Gerlach & Ely Modeli

İçeriğin belirlenmesi: İçeriğin seçilmesi öğretmenin sorumluluğudur. Öğretmen içeriği seçerken meslektaşlarının tavsiyelerini, disiplin kuralları dahilinde yeni müfredatı, kişisel deneyim ve araştırmalarını değerlendirebilir.

Hedeflerin Belirlenmesi: Gerlach ve Ely; kısa menzilli ve uzun menzilli olarak iki tip hedef tanımlamışlardır. Uzun menzilli hedefler daha çok basit amaçları çağrıştırır. Amaçlar genellikle başlama noktasıdır. Kısa menzilli hedefler ise içeriğin zaman bakımından daha küçük olan bölümlerini içerir.

İstenilen Davranışların Belirlenmesi: Öğretmenler, her öğrencinin davranışlarına yön veren hazır bulunuşluklarını bilmeye ihtiyaç duyarlar. Gerlach ve Ely öğretmenlere bireysel farklılıkları analiz etmek için iki yol önerir. Bunlardan birincisi var olan kayıtlardan faydalanmak, ikincisi ise öğretmenin öntestler hazırlamasıdır.
Bir öğrencinin yeteneklerini, kişisel değerlendirmelerini, standart testlerin sonuçlarını ve zeka testlerini içeren ve gittikçe artan kayıtlardır..
Ön testlerde sorulması gereken temel soru öğrencilerin ilgili konu hakkındaki ilke, kavram ve yeteneklere ne derece sahip olduklarıdır.

Stratejilerin Belirlenmesi: Gerlach ve Ely’e göre strateji, öğretmenin bilgiyi kullanmadaki tutumu, kaynak seçimi ve öğrencilerin rolünü belirlemesidir. Araştırmacı ve açıklayıcı olarak iki türlü strateji vardır.
Açıklayıcı strateji öğretmenin dersi aktarmasın kapsar. En çok kullanılan ders aktarım tekniğidir.
Araştırma stratejisi, öğretmenin öğretim deneyimleri üzerindeki rolünü kolaylaştırır ve öğrencilerin bir konu ya da olay hakkındaki soruları bir araya getirme davranışları gibi şartları planlar.Bu iki strateji sıklıkla birbiriyle örtüşür.

Grupların Organizasyonu: Hedefler grup büyüklünü belirtmelidir. Gerlach ve Ely grup büyüklüğüne karar vermek için öğretmenlere 3 temel soru sormayı önermekte. Bunlar:
1 Öğrencinin bireysel olarak varabileceği hedefler
2 Öğrencilerin kendi aralarındaki etkileşim ile elde ettikleri başarı
3 Öğretmenin aktardığı sunum ile öğrenci-öğretmen etkileşiminin başarısı
Zamanın Ayarlanması: Öncelikle çeşitli öğrenci gruplarının oluşturulduğu ve gerekli zamanın açıkça belirtildiği stratejilerin belirtilmesi. Zamanı ayarlanmasının başarılı olabilmesi için aşağıda belirtilen sorular sorulur:
1.Öğrencinin bireysel olarak varabileceği hedefler
2.Öğrencilerin kendi aralarındaki etkileşim ile elde ettikleri başarı
3.Öğretmenin aktardığı sunum ile öğrenci-öğretmen etkileşiminin başarısı

Yerin Ayarlanması: Öğretmen alanı kullanırken hedeflerin başarısını da göz önünde bulundurmalıdır. Büyük grup alanları, küçük gurup alanları ve bağımsız çalışma alanları vardır. Öğretmenler şu üç sorudan yararlanarak alan ayırmaya karar verebilir.
1.Öğrencinin bireysel olarak varabileceği hedefler
2.Öğrencilerin kendi aralarındaki etkileşim ile elde ettikleri başarı
3.Öğretmenin aktardığı sunum ile öğrenci-öğretmen etkileşiminin başarısı

Kaynak Seçimi: Öğretmen materyal seçimini yapmadan önce, hedef; davranışsal olarak tanımlanmalıdır.
Kaynaklar genellikle beş kategoride toplanır:
1.Gerçek materyaller ve insan,
2.Gösterim için görsel materyaller
3.Sesli materyaller
4.Basılı materyaller
5.Sunum materyalleri
Birbirinden daha iyi öğretimsel araçlar yoktur. Bunlar kullanılırken öğrenci hedeflerine en uygunu kullanılmalıdır.

Performansın Değerlendirilmesi: Gerlach ve Ely performansı; öğrenen ve öğretmen arasındaki, öğrenen ve diğer öğrenenler arasındaki veya öğrenenle eğitimsel araçlar arasındaki iletişim olarak tanımlar. Performans zamanla sınırlanabilir olmamalıdır.
Bütün performanslar belirlenen hedefler, içerik, belirli giriş davranışları ve belirli olmayan giriş davranışları ile ölçülür.
Glasser’in hangilerinin yapılacağı konusunda dikkat çektiği iki değer biçim vardır. Birinci koşul öğrenci ailelerinin davranışları hakkında bilgi, her şeyden önce kişisel farkı görmek amacı için ölçüm yapmak. İkincisi eğitsel tekniklerin hangi davranışları üreteceği hakkında bilgi sağlamak, her şeyden önce yol ayrımı yapmak amacı için ölçüm yapmakta kullanılır.

Geri Dönütün Analizi:Geri dönüt doğruyu pekiştirme anlamındadır. Geri dönüt hedeflerde davranışlar ve derecelendirme ölçekleri belirtildiği zaman kullanışlı olur. En ideali orijinal hedef ile gösterilen davranış arasında uyum olmasıdır. Eğer geri dönüt kullanışlı ise, hedefler olması gereken davranışları ve değerlendirme ölçütlerini içermelidir. Dönütün cevap verildikten sonra olması daha iyidir.

Öğretilmesi kararlaştırılan davranışlarda zihinsel etkinlikler yoğunsa,bu durumda bilişsel alanla ilgili hedefler söz konusudur. Ancak öğrenilen tüm davranışlar tek bir alana girmez. Bilişsel alan hedefleri B. Bloom tarafından oluşturulmuş olup 6 basamağa ayrılmıştır:

1.Bilgi
2.Kavrama
3.Uygulama
4.Analiz (Ayrıntıları görebilme)
5.Sentez (Yeni fikirler üretebilme)
6.Değerlendirme

Kavrama
•Anlamanın en alt basamağıdır.
•Bilgi düzeyinde kazanılan bir davranışın anlamına ulaşılmıştır.
•Birey bu durumda, neden, niçin, nasıl gibi sorulara yanıt verebilir, bu konuyla ilgili farklı örneklere ulaşabilir ve konuyu kendi cümleleriyle ifade edebilir.
•Kavrama düzeyinde üç alt aşama bulunmaktadır: Çevirme, yorumlama, öteleme
Çevirme: Bir bilginin farklı bir ifadeyle sunulmasıdır.

•Örneğin verilen yazılı bir ifadenin grafiğe veya sözlü anlatıma çevrilmesi.
Örnek Hedef Davranışlar:

•Verilen bir tabloyu grafiğe çevirme.
•Sözel veya sayısal verileri grafik haline getirme.
Yorumlama: Öğrenilen bir bilgi hakkında neden, niçin, nasıl gibi soruları yanıtlayabilme, farklı örnekler verebilme ve durumu kendi cümleleriyle ifade edebilme düzeyidir.

Örnek Hedef Davranışlar:

•Verilen bir durumun nedenlerini açıklayabilme.
•Verilen durum hakkında farklı örnekler verebilme
•Verilen durumu kendi cümleleriyle ifade edebilme.
Öteleme: Kazanılan bilginin belirli koşullar altında nasıl bir değişkenlik gösterebileceğini kestirebilme düzeyidir.

Örnek Hedef Davranışlar:

•Belirli bir toplumsal kuralın ortadan kalkması neticesinde karşılaşılacak durumları gerekçesiyle anlatabilme.
Uygulama

•Bu aşamada bireyden, bilgi ve kavrama düzeylerinde kazandığı davranışlardan yola çıkarak yeni bir probleme çözüm getirmesi beklenmektedir.
•Bu basamak, bilişsel, duyuşsal,devinişsel ve sezgisel alanların tümünü kapsamaktadır.
Örnek Hedef Davranışlar:

•Süregelen toplumsal bir sorunun çözümü için gerekli olan yaklaşımları bir dizi seçenek içinden seçip işaretleme
•Belirli bir sorunun çözümü için gerekli olan yaklaşımları, etkisiz veya ters etkili yaklaşımları açıklayabilme

TUTUM: Psikolojik bir objeye yönelen olumlu veya olumsuz bir yogunluk siralamasi ve derecelemesidir.
DAVRANIŞ: Organizmanın her türlü etkinliğidir.
İLGİ: Dikkati öncelikle belirli bir şey üzerinde toplama eğilimidir.
MOTİVASYON: Bir işi yapmak için içimizde duyduğumuz güçlü istektir.
KAYGI DÜZEYİ: Bireyin dışarıdan gelen uyarıcıları alma derecesidir.
İNANÇ: Bir düşünceye gönülden bağlı bulunmak demektir.

"Öğrenme Stilleri" kavramı, ilk defa Amerika'da Rita Dunn tarafından 1960'lı yıllarda ortaya atıldı. Amacı, her insanın farklı şekilde öğrendiğini ortaya koymaktı. Daha sonraki yıllarda birçok akademisyen tarafından öğrenme stilleri üzerine çeşitli teoriler geliştirildi. Yurt dışında 1990'lı yıllardan itibaren okullara uygulama ve araştırma alanı olarak girmeye başladı. Bu konu ile ilgili şu anda 300 üniversitede yapılan 800'ü aşkın araştırma mevcuttur.

Ülkemizde ilköğretim çağındaki öğrencilerin öğrenme stillerini belirlemeye ve uygulamaya yönelik çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bu nedenle Bilfen Okulları; New York St. John's Üniversitesi'nden Prof. Dr. Rita DUNN'ın, Amerika'daki Uluslararası Öğrenme Stilleri Merkezi'nin ve Ankara Gazi Üniversitesi'nden Prof. Dr. Ziya Selçuk'un danışmanlıklarında öğrenme stillerine yönelik gerçekleştirdiği çalışmalarını, eğitim sistemimizin de ihtiyacı olarak görmüş ve uygulamaya koymuştur. Bunun dışında Kolb, Reiff gibi araştırmacılar da öğrenme stili üzerinde çalışmışlardır.